Αδελφοί μου, εδώ και τρεις εβδομάδες διανύουμε μία από τις πνευματικότερες περιόδους της λειτουργικής μας ζωής, και συγκεκριμένα την περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Πρόκειται, όπως όλοι γνωρίζουμε, για την κατεξοχήν ιερή περίοδο του έτους, η οποία περιλαμβάνει έξι συνολικά εβδομάδες αυστηρής νηστείας και μια σειρά από ιδιαίτερες ακολουθίες που τελούνται μόνο κατά την περίοδο αυτή, και ποτέ άλλοτε κατά την υπόλοιπη χρονιά.
Η Εκκλησία με τον συνδυασμό όλων αυτών στοχεύει στην
πνευματική μας προετοιμασία για τη Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα, την Εορτή των Εορτών.
Επιθυμεί ανακαινισμένοι να βιώσουμε, να ζήσουμε δηλαδή και να νιώσουμε ότι γίνονται εκείνη την ώρα μπροστά μας, τα σωτήρια για όλη την ανθρωπότητα γεγονότα της Σταύρωσης και της Ανάστασης του Θεανθρώπου Χριστού και να αντλήσουμε έτσι την απαραίτητη δύναμη για να ανταπεξέλθουμε στις δυσκολίες των καιρών.
Η σημερινή, λοιπόν, Κυριακή βρίσκεται ακριβώς στη μέση της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, του πνευματικού αυτού μας ταξιδιού, που κάθε άλλο παρά εύκολο είναι.
Όσοι από εμάς βιώνουμε ουσιαστικά και χωρίς μεσοβέζικες λύσεις το ασκητικό πνεύμα αυτής της περιόδου, αρχίζουμε να νιώθουμε τα πρώτα έντονα σημάδια πνευματικής κούρασης. Άλλωστε, ο πνευματικός αγώνας πάντα κουράζει. Αυτή, όμως, η ιερή κόπωση είναι που οδηγεί στην τελειότητα και στη σωτηρία.
Τώρα, λοιπόν, σ’ αυτήν την κρισιμότατη φάση του πνευματικού μας αγώνα η στοργική μητέρα όλων μας, η Εκκλησία μας αφήνει αβοήθητους; Μας αφήνει στην τύχη μας;
Όχι φυσικά, μιας και προβάλλει σήμερα στο μέσο του Ναού τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, το σύμβολο της θυσίας του και το σύμβολο του χριστιανισμού, που για μας τους χριστιανούς είναι σημάδι σωτηρίας και χάριτος.
Μας καλεί να τον προσκυνήσουμε, ώστε να αναθαρρήσουμε και να συνεχίσουμε με ακόμη περισσότερη ένταση, κουράγιο και δύναμη τον πνευματικό μας αγώνα. Γι’ αυτό και την Τρίτη Κυριακή των Νηστειών την αποκαλούμε και Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως.
Πιο συγκεκριμένα, νωρίτερα σήμερα, και μετά από τη μεγάλη Δοξολογία, ο Τίμιος Σταυρός μεταφέρθηκε με μια σεμνή πομπή στο κέντρο του Ναού. Όλοι θα τον προσκυνήσουμε με ευλάβεια και θα πάρουμε μαζί μας για ευλογία ένα λουλούδι και ένα κλαδάκι από δεντρολίβανο που θα μας δοθούν από τον ιερέα. Στη θέση αυτή θα παραμείνει ο Σταυρός όλη την υπόλοιπη εβδομάδα για να τον προσκυνούμε οι πιστοί στο τέλος κάθε ακολουθίας που θα τελεστεί.
Και ποιον Σταυρό προσκυνούμε; Μα τον Σταυρό που ο υμνογράφος των Χαιρετισμών εις τον Τίμιον Σταυρόν, αλλά και όλοι εμείς οι πιστοί νιώθουμε ως φύλακα της οικουμένης και θαυμάτων θησαυρό. Το ξύλον το μακάριον πάνω στο οποίο ο Θεάνθρωπος Χριστός θυσιάστηκε για να μας σώσει από τις αμαρτίες και από την υποδούλωση μας στο διάβολο.
Τον διάβολο που εμείς με τη θέλησή μας υποδουλωνόμαστε. Τον διάβολο που εμείς του δίνουμε το δικαίωμα να μας θέτει εμπόδια στην πνευματική μας ζωή και να μας παγιδεύει στην αμαρτία.
Τον διάβολο που για να τον καταπολεμήσουμε ο Χριστός μας έχει δώσει ως όπλο το Σταυρό Του. Νωρίτερα, στους Αίνους ψάλαμε ότι ο Σατανάς φρίττει, πανικοβάλλεται δηλαδή, και τρέμει μη αντέχοντας να αντικρύσει καν τη δύναμη και την όψη του Σταυρού.
Και κάτι άλλο, όμως, πάλι σχετικό με το Σταυρό προσθέτει η ευαγγελική περικοπή που ακούσαμε σήμερα από τα χείλη του ιερέως και η οποία είναι παρμένη από το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο.
Μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τη φράση του Χριστού Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ, καί ἀκολουθείτω μοι, στην οποία ουσιαστικά συμπυκνώνεται όλο το κήρυγμα του Σταυρού.
Πιο συγκεκριμένα, ο Θεάνθρωπός Χριστός προσφέρει με τη σταυρική του θυσία τη σωτηρία σ’ όλους εμάς τους ανθρώπους. Δεν μας την επιβάλλει, όμως, ούτε με το ζόρι, ούτε και με τη βία.
Η ανοικτή αυτή πρόσκληση που απευθύνει ο Θεός στον καθένα μας ξεχωριστά για να τον ακολουθήσει, επιθυμεί να την αποδεχτούμε ελεύθερα.
Θέλει ελεύθερα ο κάθε ένας από εμάς να τον ακολουθήσει στον τρόπο ζωής που μας προσφέρει. Έναν τρόπο ζωής, όμως, που δεν είναι εύκολος, δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, όπως κάποιοι νομίζουν, αλλά έναν τρόπο ζωής σταυρικό.
Και τι σημαίνει σταυρικός; Σημαίνει να σταυρώσουμε, να νεκρώσουμε τα πάθη μας. Να υποτάξουμε το θέλημα μας, στο θέλημα του Θεού. Να κάνουμε δηλαδή τρόπο ζωής την φράση που όλοι μας κάθε μέρα λέμε στην προσευχή μας.
Το γνωστό σ’ όλους μας γεννηθήτω το θέλημά σου. Κάτι που ιδιαίτερα σήμερα που επικρατεί στην κοινωνία μας ο κτηνώδης ατομικισμός και ο εγωισμός είναι εξαιρετικά δύσκολο, είναι ένας σταυρός.
Ένας σταυρός όμως που οδηγεί στην Ανάσταση όχι μόνο στην μέλλουσα, αλλά και στην παρούσα ζωή.
Γιατί όσες δυσκολίες κι αν περνάμε, και ιδιαίτερα σήμερα με την οικονομική, κοινωνική και ηθική κρίση που μας πλήττει ανελέητα σαν κοινωνία, η πίστη στην δύναμη και στη χάρη του Σταυρού θα μας βοηθήσει να τις αντιμετωπίσουμε με επιτυχία. Θα είναι η κρυφή δύναμή μας.
Ας προσκυνήσουμε, λοιπόν, σήμερα με ευλάβεια τον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό του Κυρίου και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.
Ας αντλήσουμε από εκείνον την δύναμη, το κουράγιο και τη βοήθεια που μας είναι τόσο αναγκαία, ώστε ανανεωμένοι και καθησυχασμένοι να αρχίσουμε το δεύτερο μέρος της Σαρακοστής και να ανεβούμε τον πνευματικό μας Γολγοθά. Τον Γολγοθά, όμως, που πάντα ακολουθεί η Ανάσταση. Γένοιτο!!!
Γράφει ο Θεολόγος – Καθηγητής, Καρατζάς Κωνσταντίνος
Ἁγίου Ἰγνατίου Μπριαντσιανίνωφ
Ὁ Κύριος εἶπε στούς μαθητές Του: «Εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι» (Ματθ. ιστ’ 24). Τί σημαίνει «ὁ σταυρός τοῦ κάθε ἀνθρώπου»; Καί γιατί αὐτός «ὁ σταυρός τοῦ κάθε ἀνθρώπου», δηλαδή ὁ ἰδιαίτερος σταυρός τοῦ καθενός μας, ὀνομάζεται συνάμα καί «Σταυρός τοῦ Χριστοῦ»;
«Ὁ σταυρός τοῦ κάθε ἀνθρώπου» εἶναι οἱ θλίψεις καί τά βάσανα τῆς γήινης ζωῆς, πού γιά τόν καθένα μας εἶναι δικά του. «Ὁ σταυρός τοῦ κάθε ἀνθρώπου» εἶναι ἡ νηστεία, ἡ ἀγρυπνία καί ἄλλα εὐλαβῆ κατορθώματα, μέ τά ὁποῖα ταπεινώνεται ἡ σάρκα καί ὑποτάσσεται στό πνεῦμα. Τά κατορθώματα αὐτά πρέπει νά εἶναι ἀνάλογα μέ τίς δυνάμεις τοῦ καθενός καί στόν κάθε ἄνθρωπο εἶναι δικά του.
«Ὁ σταυρός τοῦ κάθε ἀνθρώπου» εἶναι τά ἁμαρτωλά ἀσθενήματα, ἤ πάθη, πού – στόν κάθε ἄνθρωπο – εἶναι δικά του! Μέ ἄλλα ἀπ᾽ αὐτά τά πάθη γεννιόμαστε καί μ᾽ ἄλλα μολυνόμαστε στήν πορεία τοῦ γήινου βίου μας.
«Ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ» εἶναι ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ. Μάταιος καί ἄκαρπος εἶναι «ὁ σταυρός τοῦ κάθε ἀνθρώπου» – ὅσο βαρύς καί ἄν εἶναι – ἐάν δέν μεταμορφωθεῖ σέ «Σταυρό τοῦ Χριστοῦ» μέ τό ν᾽ ἀκολουθοῦμε τόν Χριστό.
«Ὁ σταυρός τοῦ κάθε ἀνθρώπου», γιά τόν μαθητή τοῦ Χριστοῦ γίνεται «Σταυρός τοῦ Χριστοῦ», γιατί ὁ μαθητής τοῦ Χριστοῦ εἶναι στερρά πεπεισμένος, ὅτι πάνω ἀπ᾽ αὐτόν (τόν μαθητή) ἀγρυπνάει ἀκοίμητος ὁ Χριστός. Πιστεύει ὅτι ὁ Χριστός ἐπιτρέπει νά τοῦ ἔρθουν θλίψεις σάν μιά ἀναγκαία καί ἀναπόφευκτη προϋπόθεση τῆς Χριστιανικῆς πίστεως. Καμιά θλίψη δέν θά τόν πλησίαζε, ἄν δέν τό εἶχε ἐπιτρέψει ὁ Χριστός, καί ὅτι μέ τίς θλίψεις πού τοῦ συμβαίνουν, ὁ Χριστιανός γίνεται οἰκεῖος τοῦ Χριστοῦ καί καθίσταται κοινωνός τῆς μοίρας Του στή γῆ καί – γιά τόν λόγο αὐτό – καί στόν οὐρανό.
«Ὁ σταυρός τοῦ κάθε ἀνθρώπου» γίνεται γιά τόν μαθητή τοῦ Χριστοῦ «Σταυρός τοῦ Χριστοῦ», γιατί ὁ ἀληθινός μαθητής Του σέβεται καί θεωρεῖ τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ σάν τόν μόνο σκοπό τῆς ζωῆς του. Αὐτές οἱ πανίερες ἐντολές γίνονται γι᾽ αὐτόν σταυρός, πάνω στόν ὁποῖο συνεχῶς σταυρώνει τόν παλαιό του ἄνθρωπο «σύν τοῖς παθήμασι καί ταῖς ἐπιθυμίαις» του (Γαλ. ε’ 24).
Ἀπ᾽ αὐτά εἶναι φανερό γιατί, γιά νά λάβουμε τόν σταυρό μας, εἶναι ἀνάγκη ν᾽ ἀπαρνηθοῦμε προηγουμένως τόν ἑαυτό μας μέχρι καί ν᾽ ἀπολέσουμε ἀκόμα καί τή ζωή μας. Τόσο βαθιά καί τόσο πολύ ἔχει συνηθίσει στήν ἁμαρτία καί οἰκειώθηκε σ᾽ αὐτήν ἡ πεσμένη στήν ἁμαρτία φύση μας, πού ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ δέν παύει νά ἀποκαλεῖ αὐτή τή φύση ψυχή τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου.
Γιά νά δεχτοῦμε τόν σταυρό στούς ὤμους μας, πρέπει πρῶτα νά πάψουμε νά ἱκανοποιοῦμε τό σῶμα στίς ἰδιότροπές του ἐπιθυμίες παρέχοντάς του μονάχα ὅ,τι εἶναι ἀναγκαῖο γιά τήν ὕπαρξή του. Πρέπει νά ἀναγνωρίσουμε ὅτι ἡ ἀλήθειά μας εἶναι ἕνα σκληρότατο ψέμα μπροστά στόν Θεό καί ἡ λογική μας εἶναι μιά τέλεια ἀνοησία. Τέλος: ἀφοῦ παραδοθοῦμε στόν Θεό μ᾽ ὅλη τή δύναμη τῆς πίστης μας καί ριχτοῦμε στή μελέτη τοῦ Εὐαγγελίου, πρέπει νά ἀπαρνηθοῦμε τό δικό μας θέλημα.
Ὅποιος πραγμάτωσε μιά τέτοια ἀπάρνηση τοῦ ἑαυτοῦ του εἶναι ἱκανός νά λάβει τόν σταυρό του. Αὐτός μέ ὑπακοή καί ὑποταγή στόν Θεό καί ἐπικαλούμενος τή βοήθειά Του γιά νά ἐνισχυθεῖ ἔναντι τῆς ἀδυναμίας του, ἀτενίζει δίχως φόβο καί ἀμηχανία τή θλίψι πού προσεγγίζει. Ὅποιος ἀπαρνήθηκε τόν ἑαυτό του προετοιμάζεται μεγαλόψυχα καί γενναῖα νά τήν ὑπομείνει, ἐλπίζει ὅτι μέσω αὐτῆς τῆς θλίψεως θά γίνει κοινωνός καί συμμέτοχος τῶν παθῶν τοῦ Χριστοῦ καί φτάνει τή μυστική ὁμολογία τοῦ Χριστοῦ, ὄχι μόνο μέ τό νοῦ καί τήν καρδιά του, ἀλλά καί μέ τήν ἴδια τήν πράξη, τήν ἴδια τή ζωή του.
Ὁ σταυρός εἶναι καί παραμένει βαρύς καί καταθλιπτικός, ἐνόσω παραμένει ὁ σταυρός μας. Ὅταν ὅμως μεταμορφωθεῖ σέ Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, τότε γίνεται ἀσυνήθιστα ἐλαφρός. «Ὁ ζυγός μου», εἶπε ὁ Κύριος, «χρηστός καί τό φορτίον μου ἐλαφρόν ἐστιν» (Ματθ. ια’ 30).
Ὁ μαθητής τοῦ Χριστοῦ λαμβάνει τόν σταυρό στούς ὤμους του, ὅταν παραδέχεται πώς εἶναι ἄξιος τῶν θλίψεων πού ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ τοῦ καταπέμπει. Ὁ μαθητής τοῦ Χριστοῦ τότε φέρει καί ὑπομένει τόν σταυρό του σωστά, ὅταν ἀναγνωρίζει ὅτι οἱ θλίψεις πού τοῦ στάλθηκαν εἶναι ἀκριβῶς -αὐτές καί ὄχι ἄλλες- εἶναι ἀναγκαῖες γιά τήν ἐν Χριστῷ μόρφωσή του καί τή σωτηρία του. Τότε φέρουμε καρτερικά τόν σταυρό μας, ὅταν ἀληθινά ἀντιλαμβανόμαστε καί ἀνα γνωρίζουμε τό ἁμάρτημά μας. Σ᾽ αὐτή τή συναίσθηση τοῦ ἁμαρτήματός μας δέν ὑπάρχει καμιά αὐταπάτη. Ὡστόσο, ὅποιος παραδέχεται τόν ἑαυτό του ἁμαρτωλό καί ταυτόχρονα γογγύζει καί μοιρολογάει ἀπό τό ὕψος τοῦ σταυροῦ του, ἀποδεικνύει μ᾽ αὐτό ὅτι μέ τό νά παραδέχεται τήν ἁμαρτία του ἐπιφανειακά, κολακεύει μονάχα τόν ἑαυτόν του καί τόν ξεγελᾶ.
Τό νά ὑπομένουμε καρτερικά τόν σταυρό μας ἀποτελεῖ ἀληθινή μετάνοια. Ἐσύ, ἀδελφέ, πού εἶσαι σταυρωμένος στόν σταυρό, ἐξομολογήσου στόν Κύριο μέσα στή δικαιοσύνη καί τή χρηστότητα τῶν κριμάτων Του. Μέ τήν αὐτοκατάκριση δικαίωσε τήν κρίση τοῦ Θεοῦ καί θά λάβεις ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν σου.
Ἐσύ, πού εἶσαι σταυρωμένος στόν σταυρό, γνώρισε τόν Χριστό – καί θά σοῦ ἀνοιχτεῖ ἡ πύλη τοῦ Παραδείσου. Ἀπό τόν σταυρό σου δοξολόγησε τόν Κύριο, ἀποκρούοντας ἀπό τόν ἑαυτό σου κάθε λογισμό μεμψιμοιρίας καί γογγυσμοῦ, ἀπορρίπτοντάς τον σάν ἔγκλημα καί σάν βλασφημία ἐναντίον τοῦ Θεοῦ. Ἀπό τήν κορυφή τοῦ σταυροῦ σου εὐχαρίστησε τόν Κύριο γιά τήν ἀνεκτίμητη δωρεά – γιά τόν σταυρό σου. Εὐχαρίστησε γιά τό πολύτιμο προνόμιό σου, τό προνόμιο νά μιμεῖσαι τόν Χριστό μέ τά βάσανα καί τό μαρτύριό σου.
Ἀπό τό σταυρό, ὅπου εἶσαι σταυρωμένος, θεολόγησε, γιατί ὁ σταυρός εἶναι τό ἀληθινό καί μόνο σχολεῖο, φυλακτήριο καί ἁγία τράπεζα τῆς ἀληθινῆς Θεολογίας.
Ἔξω ἀπό τόν σταυρό, δίχως τόν σταυρό, δέν ὑπάρχει ζῶσα γνώση Χριστοῦ. Μή ἀναζητᾶς τή Χριστιανική τελείωση στίς ἀνθρώπινες ἀρετές. Ἐκεῖ δέν ὑπάρχει αὐτή ἡ τελείωση. Αὐτή εἶναι κρυμμένη στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ. Ὁ σταυρός τοῦ κάθε ἀνθρώπου μετατρέπεται σέ Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, ὅταν ὁ μαθητής τοῦ Χριστοῦ φέρει τόν σταυρό του μέ ἐνεργό τή συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητάς του, ἡ ὁποία ἔχει ἀνάγκη κολασμοῦ.
Φέρνει κανείς τό σταυρό του, ὅταν σηκώνει τόν σταυρό του μέ εὐχαριστία πρός τόν Χριστό καί μέ δοξολόγησή Του. Σάν ἀποτέλεσμα αὐ ῆς τῆς δοξολογίας καί εὐχαριστίας μέσα στόν βασανισμένο ἄνθρωπο ἐμφανίζεται ἡ πνευματική παρηγοριά. Ἡ εὐχαριστία καί ἡ δοξολογία αὐτή γίνονται πλουσιώτατη πηγή ἀσύλληπτης καί αἰώνιας χαρᾶς, πού ξεπηδάει μέ χάρη ἀπό τήν καρδιά, ξεχύνεται στήν ψυχή καί στό ἴδιο τό σῶμα.
Ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ, μονάχα στήν ἐξωτερική του ὄψη, γιά τούς σαρκικούς ὀφθαλμούς, εἶναι πεδίο καί χῶρος σκληρός καί δύσκολος. Γιά τόν μαθητή τοῦ Χριστοῦ, πού Τόν ἀκολουθεῖ, ὁ σταυρός εἶναι πεδίο καί χῶρος ὑψίστης πνευματικῆς ἡδονῆς καί ἀπολαύσεως. Τόσο μεγάλη εἶναι αὐτή ἡ ἡδονή καί ἀπόλαυση, ὥστε ἡ θλίψη πνίγεται καί σβήνει ὁλότελα ἀπό τήν ἀπόλαυση. Καί ὁ μαθητής τοῦ Χριστοῦ, πού τόν ἀκολουθεῖ, αἰσθάνεται μονάχα ἡδονή τήν ὥρα πού βρίσκεται ἀνά μεσα στά πιό σκληρά βάσανα. Ἔλεγε ἡ νεαρή Μαύρα στόν νεαρό σύζυγό της Τιμόθεο, ὁ ὁποῖος ὑπέμενε φοβερά βασανιστήρια καί πόνους καί τήν καλοῦσε νά δεχτεῖ καί ἐκείνη τό μαρτύριο: «Φοβοῦμαι, ἀδελφέ μου, μήπως τρομάξω, ὅταν θά δῶ τά φοβερά βασανιστήρια καί τόν ἐξοργισμένο ἡγεμόνα, μήπως ἀποκάμω σέ καρτερία καί ὑποκύψω ἐξαιτίας τῆς νεανικῆς μου ἡλικίας». Ὁ μάρτυρας Τιμόθεος τῆς ἀπάντησε τότε: «Ἔλπιζε στόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό καί τά βασανιστήρια θά εἶναι γιά σένα λάδι, πού ξεχύνεται ἀπάνω στό σῶμα σου καί πνεῦμα δρόσου στά κόκκαλά σου, πού θά ἀνακουφίζει ὅλες σου τίς ἀσθένειες».
Ὁ Σταυρός εἶναι ἡ ἰσχύς καί ἡ δόξα ὅλων τῶν ἀπ᾽ αἰῶνος Ἁγίων. Ὁ Σταυρός εἶναι ἰατήρας τῶν παθῶν, ἐξολοθρευτής τῶν δαιμόνων. Θανάσιμος εἶναι ὁ σταυρός γιά ἐκείνους, πού τόν σταυρό τους δέν τόν μεταμόρφωσαν σέ Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, πού ἀπό τόν σταυρό τους γογγύζουν κατά τῆς Πρόνοιας τοῦ Θεοῦ. Σταυρός εἶναι γιά ἐκείνους πού τόν μέμφονται καί τόν βλασφημοῦν καί παραδίδονται στήν ἀπελπισία καί τήν ἀπόγνωση.
Οἱ ἁμαρτωλοί, πού δέν ἐξομολογοῦνται καί δέν μετανοοῦν, πεθαίνουν πάνω στόν σταυρό τους μέ θάνατο αἰώνιο. Μέ τό νά μήν ὑπομένουν καρτερικά ἀποστεροῦνται τήν ἀληθινή ζωή, τή ζωή μέσα στόν Θεό. Τούς ἀποκαθηλώνουν ἀπό τόν σταυρό τους, γιά νά κατέβουν σάν ψυχές στόν αἰώνιο τάφο.
Ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ ἀνυψώνει ἀπό τή γῆ τόν μαθητή τοῦ Χριστοῦ πού ‘ναι σταυρωμένος ἀπάνω του. Ὁ μαθητής τοῦ Χριστοῦ, πού ‘ναι σταυρωμένος πάνω στό σταυρό του, φρονεῖ τά ἄνω, μέ τόν νοῦ καί τήν καρδιά του ζεῖ στόν οὐρανό καί καθορᾶ τά μυστήρια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. «Εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν», εἶπε ὁ Κύριος, «ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι».
